Heb je wel eens het heerlijke gevoel gehad dat je precies op het juiste punt in je leven bent? Je voelt dat je doet wat je altijd al had moeten doen en voelt je verbonden met de wereld om je heen. En ondanks dat het leven zich niet altijd van haar beste kant laat zien, lukt het je moeiteloos mee te varen op de stroom. Zonder dat je er erg in hebt, kan dat zomaar een gevolg zijn van leven volgens je dharma.

De term dharma komt van het Sanskriet woord dhri, dat ‘vasthouden’, ‘onderhouden’ of ‘bewaren’ betekent. In de vroege filosofische hindoe teksten richtte dharma zich voornamelijk op de kosmische wetten van de natuur die orde schiepen in het universum. Later ontstonden toepassingen op de menselijke gedragscodes en leefregels die zorgden voor harmonie in de samenleving en natuur. Daarbij speelden plicht, recht, moraliteit en rechtvaardigheid een grote rol.

Wat betekent dharma?

De betekenis

Dharma is een belangrijk begrip in het hindoeïsme, boeddhisme en de yoga en duidt op de universele wetten van de natuur, orde in de maatschappij en het volgen van je levenspad of overgeven aan het lot. Wanneer je leeft volgens je dharma, leef je in harmonie met de menselijke natuur. In het boeddhisme verwijst dharma naar de leer van Boeddha en vormt samen met sangha en buddha de drie juwelen die de weg naar verlichting vrij maken. Als een van de vier belangrijkste filosofische beginselen van het hindoeïsme, heeft dharma vooral betrekking op handelen op de juiste manier, waarbij tien regels, zoals vergeving, zelfbeheersing en de waarheid vertellen, als voorschriften dienen voor een ideaal leven. Het idee van dharma is dat er voor ieder mens een uitgestippelde manier is om het leven in te richten ten behoeve van zowel zichzelf als anderen. Al met al is dharma een moeilijk te vatten begrip, dat zich het best laat vertalen als ‘juiste manier van leven’.

Hoewel dharma een omvattende term is, kan het ook verwijzen naar een persoonlijke missie. Traditie zegt dat voor elk individu het dharma vooraf bepaald is. Deze vorm van dharma kennen de meeste van ons beter als het lot. Volg je dit lot en leef je je ware roeping na, dan staat dit in dienst van zowel jezelf als alle andere wezens in het universum. Er wordt gezegd dat pas wanneer alle wezens hun dharma aanvaarden, harmonie en orde in de wereld kan bestaan. Bovendien zou het op individueel vlak resulteren in een staat van zelfrealisatie of verlichting en daarmee een gevoel van vreugde en voldoening opleveren.

Dharma en karma

Dharma mag dan een wat minder gehoorde term zijn, het staat nauw verbonden met een veel bekender fenomeen. Karma is een begrip dat maar weinig mensen onbekend in de oren zal klinken. Het wordt vaak verbonden aan gezegden als ‘wie een kuil graaft voor een ander, valt er zelf in’, maar klopt onze definitie van karma eigenlijk wel? Karma kan letterlijk vertaald worden als ‘actie’. Elke actie is verbonden met een daaropvolgend gevolg. Of die reactie nu direct na de actie plaatsvindt of pas later in de toekomst, het effect volgt ongetwijfeld en zal weer oorzaak worden voor een volgend effect. Zo bestaat karma als een eindeloze ketting van acties die oorzaak en gevolg vormen.

Welke acties goed of fout zijn, is afhankelijk van je dharma. Om vooruitgang te boeken en goed karma op te bouwen is leven binnen het pad van je dharma en handelen naar het doel waarvoor je bestemd bent de enige manier. Daardoor kan het zijn dat je gevoelsmatig slecht handelt, maar zo lang dit volgens jouw dharma klopt, zal het zijn vruchten afwerpen. Wanneer je juist handelt, doe je dit niet gericht op resultaat, maar vanuit de juiste intentie. De Bhagavad Gita, een bekende en fundamentele tekst uit de Indiase filosofie, vertelt het verhaal van Arjuna, die ten strijde moet trekken tegen zijn eigen familie in het belang van het welzijn van een grotere samenleving. Arjuna moet het startsein voor de oorlog geven, maar durft niet. Hij wordt bijgestaan door hindoegod Krishna, die hem laat ontdekken waarom hij toch zal moeten vechten. In plaats van zich te laten leiden door persoonlijke banden, moet hij handelen volgens zijn dharma. Vers 35, hoofdstuk 3 van de Bhagavad Gita luidt: ‘Het is beter om de voorgeschreven taken uit te voeren, zelfs als er fouten in zitten, in plaats van de taak van iemand anders perfect uit te voeren.’

Dharma en yoga

Nu hoor ik je denken, hoe doe ik dat dan? Hoe vind je je dharma en hoe volg je die? Starten met je spirituele beoefening is een mooi uitgangspunt. Veel mensen ervaren in de hedendaagse, westerse wereld een kloof tussen lichaam en geest. Al ruim een jaar werken we veelal vanuit huis en staan minder in contact met de samenleving. Dat gaf bij uitstek ruimte om je levenssituaties te bevragen. Word ik wel gelukkig van het werk dat ik doe? Moet ik niet een andere richting in? Wat kan ik doen om voldoening uit het leven te halen, nu de dagelijkse afleiding er niet meer is? Spirituele beoefening klinkt misschien extreem, maar uit zich in vele, simpele vormen. Starten met yoga of meditatie kan je heel eind op weg helpen. Door te oefenen dicht je de kloof tussen lichaam en geest en ga je stap voor stap de verbinding leggen met je onderbewuste. Vergeet niet, je dharma is tenslotte al voor je uitgestippeld, je hoeft er alleen maar naar te luisteren. Durf je eenmaal te voelen wat jouw onderbewuste je wil vertellen, dan gaat het vanzelf. Je kunt steeds meer leven vanuit je volle potentie en de kennis en wijsheid die je met je meedraagt komen vanzelf aan het oppervlak. Let wel, oefening baart kunst en regelmaat maakt duurzaam. Verwacht niet in je eerste yogales je dharma te ervaren en focus in die eerste meditaties vooral niet op het voelen van verlichting. Denk ook aan karma, handel keer op keer vanuit intentie, zonder verwachtingen. Maak fouten, maar maak jouw fouten en vergeet niet, het is jouw pad.

Je verder ontwikkelen in dharma

Ben je benieuwd geworden en wil je zelf je dharma vinden en je levenspad volgen? Of ben je juist geïnteresseerd om jouw geleefde ervaring, jouw ontdekkingstocht, op een kundige en veilige manier te delen met anderen? Dan is de Bewustzijnscoach opleiding iets voor jou! In deze opleiding leer je om als coach anderen te begeleiden in een soortgelijk proces. Meer informatie over deze opleiding vind je hier.

Over de auteur: Als yogadocent zoekt Janna met een nuchtere openheid naar de essentie van yoga, zonder dat de diepgang daarbij verloren gaat. In tekst en beeld beschrijft ze haar fascinatie voor natuur, (eco-)boeddhisme en de grote of kleine vragen des levens.
Terug